Śladami Jana Zamoyskiego

Witam! :)

  Dzisiaj przenosimy się na wschód Polski, do Zamościa. Miasto to, zwane Padwą Północy, założone zostało przez Jana Sariusza Zamoyskiego. I to właśnie postać Jana Zamoyskiego chciałabym przedstawić w pierwszej kolejności.

Pomnik Jana Zamoyskiego w Zamościu – znajduje się na Starym Mieście, przy ul. Akademickiej, na wprost Pałacu Zamoyskich. Autorem pomnika jest Marian Konieczny, absolwent krakowskiego ASP. Pomnik przedstawia Jana Zamoyskiego siedzącego na koniu. Został on odsłonięty w 400. rocznicę śmierci Jana Sariusza Zamoyskiego.

  Jan Zamoyski był najstarszym synem Stanisława Zamoyskiego i Anny Herburtówny, urodził się 19 marca 1542 roku. Był on polskim magnatem, herbu Jelita. Z początku miał być przeznaczony do zakonu, jednak w wyniku bezdzietności stryjów oraz śmierci młodszego rodzeństwa (brat Adaukt oraz siostry Anna i Zofia) stał się jedynym spadkobiercą rodu. Przy takim obrocie spraw został posłany na nauki do szkoły w Krasnymstawie, następnie zdobywał wiedzę w Strasburgu, Paryżu oraz Padwie. Stał się osobą wykształconą, bardzo dobrze obeznaną z prawem. Był też człowiekiem czynu, co bardzo szybko stało się widoczne – pierwsze zdobył urząd podkanclerza, a z czasem został wielkim kanclerzem oraz hetmanem. Wiedza i doświadczenie oraz zdecydowane działania zaczęły przynosić mu liczne sukcesy. Szybko stał się właścicielem pokaźnych dóbr i już w 1589 roku wystąpił o utworzenie ordynacji rodowej, która przez sejm została zatwierdzona rok później.
Działalność polityczną i gospodarczą prowadził przez 35 lat, całkowicie się jej oddając i pozostawiając po sobie wiele śladów, widocznych do dzisiaj. 

Zamojski ratusz.

  Właśnie dlatego warto wybrać się na dłuższy spacer po Zamościu, śladami Jana Zamoyskiego. Poza wcześniej zaprezentowanym pomnikiem, jest wiele innych miejsc wartych uwagi. Nie są to jednak żadne konkretne punkty, które każdy powinien odhaczyć, zrobić zdjęcie i odejść szybkim krokiem.
Bardzo charakterystyczną cechą Zamościa jest to, że całe Stare Miasto jest samo w sobie jedną, wielką pamiątką po Janie Zamoyskim. Warto przespacerować się powoli wąskimi uliczkami, przejść pod ratusz, zwrócić uwagę na barwne kamieniczki. 

  Z samymi kamieniczkami związana jest bardzo ciekawa historia. Mianowicie, Jan Zamoyski życzył sobie, aby został zachowany jeden styl wśród wszystkich kamieniczek, co zostało uwzględnione przez architekta. Dzięki temu jest to dzisiaj swojego rodzaju ewenement, nieczęsto spotykany w Polsce.
Jednak - jak wszędzie - znalazł się mały wyjątek od reguły. Był nim polski architekt - Jan Michał Link, następca Bernardo Morando, który sam sobie postawił... wyraźnie wyróżniającą się wśród pozostałych kamieniczkę. Krąży legenda, że z tego powodu Link miał być nawiedzany przez ducha włoskiego architekta, dopóki nie wprowadził w kamienicy elementów upodabniających ją do pozostałych.

Widok na kamieniczkę Linka - druga od prawej.

Kamieniczka Linka z bliska.

  Zobaczyć można też wiele kościołów, wśród których na szczególną uwagę zasługują kościół redemptorystów oraz kościół św. Katarzyny.

Warto też wiedzieć, że miasto, które założył Jan Zamoyski, zostało wybudowane według planów Bernardo Morando, włoskiego architekta.
Miało być to miasto idealne, w związku z czym posiada bardzo charakterystyczny układ uliczek. Mianowicie, wszystkie one przecinają się tylko i wyłącznie pod kątem prostym. Zaś dawne fortyfikacje, umocnienia – te powstały na planie siedmioboku.

Co więcej, plan miasta jest doskonałym przedstawieniem założeń humanizmu. Pałac Zamoyskich miał być "głową", ratusz miał być "sercem", "kręgosłupem" całego miasta miała być ulica Grodzka, "dłonie" to Rynek Wodny oraz Rynek Solny, zaś do obrony najlepsze były "nogi", czyli Bastion IX.

Plan miasta wykonany tuszem, na podstawie XVII-wiecznego sztychu, przez absolwentkę zamojskiego liceum plastycznego im. Bernardo Morando - Katarzynę Kliza.

 

  W trakcie spaceru urokliwymi uliczkami oraz kiedy skończymy już podziwiać ratusz, warto przejść się pod Pałac Zamoyskich. Siedziba rodu Zamoyskich przeszła wiele remontów, a także przebudowań. Autorem projektu tego pałacu był wspomniany wcześniej Bernardo Morando .

Obecnie mieszczą się tam sądy – rejonowy i okręgowy.

Pałac Zamoyskich.

 

  Na końcu wycieczki po Zamościu, śladami jego założyciela, warto zajść do katedry zamojskiej, w której znajdziemy kryptę Jana Sariusza Zamoyskiego. Zmarł on w Zamościu, na zawał serca, 3 czerwca 1603 roku. 

Dzwonnica katedralna.

Wejście do rodowej krypty Zamoyskich.

 

W tym miejscu kończymy naszą pierwszą wycieczkę po wschodnich terenach Polski. :)

 - M. Ekka Lalik