Małe jest piękne!

Witam! :)

   Tym razem zatrzymamy się na chwilkę w najmniejszym mieście na Lubelszczyźnie. Nie zmienia to jednak tego, że Frampol zasługuje na uwagę!

      Na samym początku chciałabym pokazać pewną ciekawostkę – jest to zrzut z widoku satelitarnego na miasto. Jak widać, nawet do dzisiaj zachował się stary, pierwotny układ miasta. Plan zabudowy oparty był na projekcie miasta idealnego – mamy więc kwadratowy rynek zorientowany na cztery strony świata, który jest otoczony przez ulice połączone uliczkami wychodzącymi promieniście od rynku.

Zrzut z google, doskonale prezentujący charakterystyczne cechy Frampola

   Sam rynek miał być z początku bardzo duży, większy niż w Krakowie, jednak w 1852 roku został on pomniejszony, zabudowany częściowo. W wyniku tego kościół, który miał znajdować się przy rynku, oddzielony jest od niego kilkoma uliczkami.

 

Rynek współcześnie

Widok na kościół z rynku

Kościół 

    Frampol powstał na początku XVIII wieku, najprawdopodobniej z inicjatywy Marka Antoniego Butlera. Miasto nastawione było od samego początku przede wszystkim na tkactwo, stało się jednym z ośrodków handlowo-rzemieślniczych na Lubelszczyźnie.

Początek wieku XIX wiązał się dla Frampola z wieloma zmianami. Pojawiła się pierwsza apteka, stacja pocztowa, a także wybudowano kościół. W wieku XX wciąż mocny nacisk kładziono na tkactwo, działała szkoła tkacka, była też spółdzielnia tkacka, a warsztaty zostały znacznie udoskonalone.

    W trakcie I wojny światowej w okolicach Frampola toczyły się walki frontowe, które były dość zażarte i odbiły się na mieszkańcach miasteczka.
Odzyskanie niepodległości zostało upamiętnione pomnikiem i tablicą, które do dzisiaj można zobaczyć zwiedzając rynek.

     Okres drugiej wojny światowej był jeszcze cięższy dla Frampola. Rok temu, w 2014 roku, minęła 75 rocznica od kiedy 13 września Frampol został zbombardowany przez Luftwaffe. Niemieckie lotnictwo dokonało wtedy zniszczeń zabudowań szacowanych nawet na 90%! Frampol nie posiadał żadnego znaczenia strategicznego, czy też militarnego, został zbombardowany w celach ćwiczebnych przez IV Flotę pod dowództwem gen. Lohra.

Warto jednak dodać, że pomimo tak ogromnych zniszczeń, straty w ludziach nie były duże. Po wcześniejszym zbombardowaniu pobliskich miast – Biłgoraja i Janowa Lubelskiego, straż obywatelska we Frampolu zorganizowała ewakuację mieszkańców na czas.

   Warto jeszcze wspomnieć o tym, że Żydzi byli obecni także i we Frampolu. Posiadali murowaną synagogę, powstałą w latach 1897-1909. Żydzi stanowili około 55% mieszkańców Frampola przed wybuchem drugiej wojny światowej. Nastąpiło wtedy rozstrzelanie przez Niemców około tysiąca osób narodowości żydowskiej.
W północno-zachodniej części miasta ulokowany został kirkut, na którym pochówki dokonywane były od połowy XVIII wieku. Kirkut przetrwał wojnę i okupację, jednak zniszczony został zaraz po II wojnie światowej przez miejscową ludność, która wykorzystała macewy i ogrodzenie jako materiał budowlany. Obecnie na kirkucie znajduje się około 160 macew.

   Frampol może nie jest miejscem dużym, oferującym wielogodzinne zwiedzanie, jednak wciąż posiada swój urok i jest swojego rodzaju ewenementem. Będąc w okolicy warto więc poświęcić chwilkę i zajrzeć tam. :)

~M. Ekka Lalik