Szlak Jana Matejki

    

      Witajcie! Chciałabym Wam wszystkim przedstawić ciekawe miejsca, które są związane z jednym z najwybitniejszych polskich malarzy - Janem Matejko.

       Wędrówkę rozpoczynamy od Krakowa, a konkretniej od kamienicy przy ul. Floriańskiej, zwanej Domem Jana Matejki. To właśnie tutaj przyszedł na świat, żył, ciężko pracował i zmarł w wieku 55 lat nasz największy malarz historyczny. Dom Matejki jest oddziałem Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, w którym można zobaczyć ponad 6 tys. eksponatów. 

      Kolejnym miejscem, które warto zobaczyć jest pomnik Jana Matejki znajdujący się na Plantach przy Barbakanie. Niedaleko, po drugiej stronie ulicy Basztowej mieści się Plac Jana Matejki, na którym możemy podziwiać Pomnik Grunwaldzki z Grobem Nieznanego Żołnierza. Obok znajduje się gmach Akademii Sztuk Pięknych, której był rektorem od momentu jej założenia w 1818 roku. 

      Następnie proponuję udać się do miejsca, które jest osobiście związane z naszą postacią historyczną, a jest nim Klasztor O.O. Karmelitów na Piasku w Krakowie przy ulicy Karmelickiej. W tamtejszej kaplicy Matki Boskiej Piaskowej w 1864 roku Jan wziął ślub z Teodorą Giebułtowską. Tam też została ochrzczona czwórka ich dzieci. Oprócz tego znajduje się tam również osobne epitafium poświęcone bratu malarza - Edmundowi. 

      Pewnie wszyscy zastanawiają się, gdzie mieściła się pracownia wybitnego artysty, w której tworzył wspaniałe dzieła. Odpowiedź możemy znaleźć na ulicy Krupniczej 5. 

        W zbieraniu materiałów historycznych potrzebnych artyście do tworzenia wizjonerskich scen z dziejów Polski, pomagał starszy brat Franciszek, który był kustoszem biblioteki uniwersyteckiej. Malarz od najstarszej uczelni w Polsce otrzymał dyplom doktora honoris causa UJ.

      Jan Matejko uwielbiał Kraków, a najbardziej lubił spacerować po Rynku. Należałoby wspomnieć, że mistrz wykonał za darmo polichromię w kościele Mariackim, którą dziś możemy w pełni podziwiać. Poza tym był inicjatorem ufundowania tablicy z okazji 200. rocznicy zwycięstwa króla Jana III Sobieskiego pod Wiedniem. Oprócz tego uczestniczył w pracach przebudowy Sukiennic, w których dziś mieści się Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku. Tam również znajdują się obrazy mistrza o tematyce historycznej. Mało kto wie, że Matejko wykonał projekt pomnika Adama Mickiewicza, który niestety nie doczekał się realizacji oraz uratował rzadką kolekcję narzędzi tortur z ratusza miejskiego.

      

      Artysta szczególnie cenił sobie Zamek Królewski na Wawelu. Największym i zarazem niespełnionym marzeniem było wykonanie polichromii oraz zaprojektowanie witraży dla katedry. Do dziś zachowały się projekty jego wizji. Jednakże udało mu się wykonać witraż w krypcie św. Leonarda. W obejściu prezbiterium znajduje się srebrna miniatura obrazu Sobieski pod Wiedniem. Co ciekawe na wyposażenie zbiorów zamkowych przeznaczył swój obraz - Hołd Pruski.

      Jan Matejko w 1876 roku zakupił Dworek w Krzesławicach ( dziś teren Nowej Huty), aby móc wyjeżdżać wspólnie z dziećmi na wiejskie wakacje i zaczerpnąć świeżego powietrza. Wcześniej posiadłość ta należała do Hugona Kołłątaja. Dworek jest dostępny dla turystów.

      Artysta na 10 dni przed śmiercią, mimo choroby przybył na otwarcie Teatru Miejskiego. Decyzja wyburzenia stojących w tym miejscu zabudowań szpitalnych, a wcześniej klasztornych, doprowadziła do ostrego sporu Matejki z władzami miasta. Na znak protestu odesłał dyplom honorowego obywatela miasta Krakowa. Poza tym zastrzegł, aby jego ciało spoczęło w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Rakowickim, a nie w grobach zasłużonych. 

      Z Bochni pochodziła małżonka artysty. Często przyjeżdżał tutaj w odwiedziny do teściów. Dla tamtejszego kościoła św. Mikołaja, w kaplicy św. Kingi zaprojektował polichromię i okno witrażowe. Poza tym wykonał szkic obrazu patronki, który został ukończony przez jego ucznia, Władysława Rossowskiego.

     Poza Bochnią, często gościł w Nowym Wiśniczu, gdzie odwiedzał rodzinę Giebułtowskich i Serafińskich. Podziwiał tam zamek Lubomirskich, ratusz i kościół, w którym pozostawił jeden ze swoich obrazów – Wskrzeszenie Łazarza. W 1863 roku miał miejsce tragiczny pożar miasta, który pochłonął drewnianą zabudową. Na szczęście mistrz wcześniej wykonał rysunki, które potem stanowiły ważna dokumentację zabytków. W pożarze ocalał letni dworek Serafińskich, tzw. Koryznówka, położony niedaleko wiśnickiego zamku. Dom należy po dziś do tej samej rodziny. Od 1891 roku istnieje w nim Muzeum Pamiątek po Matejce. Na rynku miasta znajduje się pomnik artysty.

      Jak widać Jan Matejko odcisnął wiele swoich śladów, które dziś jako turyści możemy prześledzić i odwiedzić miejsca z nim związane. 

~~ Madzia W.